Alcoholisten: dit zijn de 5 soorten

Een typische alcoholist bestaat niet. Hoewel veel mensen een stereotiep beeld hebben van alcoholisten, heeft elke persoon zijn eigen unieke omstandigheden. In werkelijkheid zijn er verschillende soorten of subtypen alcoholisten, elk met hun eigen karakteristieken. In deze blog zullen we de meest voorkomende soorten alcoholisten, hun kenmerken en hoe ze het beste kunnen worden aangepakt, bespreken. Door de verschillende soorten alcoholisten en hun drinkgedrag te begrijpen, kun je effectievere behandelmethoden vinden en alcoholmisbruik (en de gevolgen ervan) beter aanpakken.

Alcoholisme wordt ingedeeld op basis van diverse factoren, zoals genetische, fysieke, mentale en sociale factoren. Alcoholisme ontwikkel je niet zomaar. Verschillende soorten alcoholisten lijden om verschillende redenen. Sommige groepen realiseren zich misschien niet eens dat hun drinkgedrag een probleem is; voor hen maakt het gewoon deel uit van wie ze zijn. Maar ongeacht je leeftijd, status, familie of subtype, kan alcoholisme langetermijnproblemen veroorzaken die je gezondheid en relaties schaden.

Uit onderzoek is gebleken dat er twee typen alcoholisme bestaan waarbij leeftijd het grote verschil vormt. Type 1 is alcoholisme dat op jonge leeftijd ontstaat en type 2 ontstaat op latere leeftijd. Deze 2 typen zijn weer onder te verdelen in vijf soorten of subtypen.

De jongvolwassene alcoholist

Opgroeien in een huishouden met alcoholistische ouders kan een levenslange impact hebben op kinderen. Kinderen die uit zulke gezinnen komen, leren vaak dat hun eigen behoeften op de tweede plaats komen en ontwikkelen overlevingsstrategieën om met de chaotische thuissituatie om te gaan. Deze gedragingen blijven meestal hangen tot in hun volwassenheid, wat hun zelfperceptie en relaties met anderen negatief kan beïnvloeden.

Kortom, jongvolwassene alcoholisten zijn mensen die als kind zijn opgegroeid in een alcoholistisch gezin. 31% van de alcoholverslaafden valt in deze groep. Deze groep begint meestal op jonge leeftijd met drinken (ongeveer 19 jaar) en ontwikkelt ook vroeg een alcoholafhankelijkheid (ongeveer 24 jaar). Ze hebben de neiging bepaalde persoonlijkheidskenmerken te ontwikkelen die hen onderscheiden van leeftijdsgenoten uit niet-alcoholistische gezinnen. Dit subtype drinkt minder vaak dan anderen, maar heeft een grote kans op binge drinken (overmatig drinken in korte tijd) wanneer ze drinken.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Impulsief en inconsistent gedrag
• Angst voor gezagsdragers en boze mensen
• Overontwikkeld verantwoordelijkheidsgevoel
• Verslaafd aan opwinding en spanning
• Gevoelens verdoven of ontkennen
• Drinken in bepaalde situaties of evenementen

Studies tonen aan dat alcoholisme deels genetisch bepaald is. Kinderen van alcoholisten hebben 3 tot 4 keer zo veel kans op een alcoholverslaving. Een stabiele thuisomgeving, positieve gehechtheid en andere ondersteunende banden kunnen dit risico verkleinen. Professionele hulp is aan te raden voor jongvolwassenen uit alcoholistische gezinnen om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen.

Enkele aanvullende tips & adviezen:

• Beperk jezelf tot een aantal drankjes per evenement
• Zorg voor alcoholvrije evenementen of activiteiten
• Zoek naar voorlichting over risico’s van binge drinken en de voordelen van matiging

De jong antisociale alcoholist

Ongeveer 21% van alle alcoholisten valt in deze categorie. Deze groep begint meestal op de jongste leeftijd met drinken (ongeveer 15 jaar) en ontwikkelt ook het vroegst een alcoholafhankelijkheid (ongeveer 18 jaar). Ze komen meestal ook uit gezinnen waar alcoholisme voorkomt en meer dan 50% van deze groep vertoont kenmerken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis.

Deze groep heeft het laagste opleidingsniveau, werkgelegenheid en inkomen van alle groepen, maar aan de andere kant zoekt deze groep vaker hulp dan bijna elke andere groep.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Ernstige depressie, bipolaire stoornis en angststoornissen
• Verslaafd aan andere middelen zoals sigaretten, marihuana, cocaïne en opioïden
• Zijn vaak jonger dan de jongvolwassene alcoholisten
• Drinkt voornamelijk in sociale settings
• Drinkt alcohol om sociale angst te verminderen
• Gebruikt alcohol om met emoties om te gaan
• Voelt zich gedwongen om te drinken door externe factoren

Voor jong antisociale alcoholisten is vroegtijdige interventie en behandeling van onderliggende psychische problemen cruciaal om de alcoholverslaving aan te pakken. Naast ontwenningskuren zijn therapie, medicatie en ondersteuningsgroepen ook essentieel voor een succesvolle aanpak. Het kan ook nuttig zijn om bewustzijn en controle te ontwikkelen over hun alcoholverbruik en om te leren omgaan met stress en trauma.

Enkele aanvullende tips & adviezen:

• Bepaal vooraf hoeveel je zult drinken
• Kies voor niet-alcoholische dranken
• Leer hoe je beleefd kunt weigeren
• Ontwikkel gezonde copingmechanismen
• Cognitieve gedragstherapie om sociale vaardigheden te versterken

De functionerende alcoholist

Deze groep vormt 19% van de alcoholisten. Een functionerende alcoholist is iemand die goed functioneert in het dagelijks leven, zoals op het werk of in relaties, maar tegelijkertijd kampt met alcoholverslaving. Bij deze groep ontstaat alcoholisme op latere leeftijd. Ze kunnen hun alcoholgebruik lang verborgen houden voor de buitenwereld. Soms hebben ze niet eens door dat ze verslaafd zijn aan alcohol. Zolang een alcoholverslaafde relatief normaal blijft functioneren in dagelijkse bezigheden, wordt gesproken van een functionerende of hoog functionerende alcoholist.

Van alle subtypen heeft de functionerende alcoholist het minst kans op juridische problemen. Ze hebben ook het hoogste opleidingsniveau en inkomen van alle andere typen alcoholisten. Hoewel ze in zekere zin ‘functioneel’ zijn, lijden ze nog steeds aan verslaving.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Lijkt een normaal leven te leiden en heeft vaak een succesvolle carrière
• Gebruikt alcohol regelmatig en kan moeilijk functioneren zonder
• Beperkt alcoholgebruik tot specifieke situaties of tijdstippen
• Geen zichtbare emotionele of gewelddadige uitbarstingen
• Familiegeschiedenis van alcoholisme
• Heeft matige percentages depressie
• Meestal verslaafd aan sigaretten
• Ontkenning van alcoholverslaving
• Onderschatting van alcoholgebruik

Een functionerende alcoholist heeft vaak moeite om zijn of haar verslaving toe te geven. Daarom is erkenning van de verslaving bij deze groep de belangrijkste stap naar herstel. Een ervaren alcoholcoach kan hierbij helpen en kan terugval voorkomen. Naast therapie zijn, ontwenningskuren, medicatie en ondersteuningsgroepen ook essentieel voor een succesvolle aanpak.

Enkele aanvullende tips & adviezen:

• Vergroot je bewustzijn over je alcoholgebruik; herken en erken het probleem
• Medische begeleiding voor detoxificatie en om ontwenningsverschijnselen te beheersen
• Zorg voor een effectief behandelprogramma
• Zoek naar langdurige ondersteuning

De intermediaire familiale alcoholist

19% van de alcoholisten valt in deze categorie. De intermediaire familiale alcoholist is een relatief jong persoon uit een familie waar meerdere generaties alcoholist zijn of geweest zijn. Dit subtype is zeer gevoelig voor het ontwikkelen van mentale problemen zoals antisociale persoonlijkheidsstoornis, gegeneraliseerde angststoornis en bipolaire stoornissen.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Middelbare leeftijd
• Meer dan de helft heeft klinische depressie
• Heeft vaak mentale problemen
• Verslaafd aan roken en/of drugs

Hoewel deze groep niet bijzonder geneigd is om hulp te zoeken, hebben degenen die dat wel doen de neiging om zelfhulpgroepen, gespecialiseerde behandelprogramma’s, detoxificatieprogramma’s en particuliere zorgverleners te bezoeken.

Enkele aanvullende tips & adviezen:

• Professionele hulp om onderliggende mentale problemen aan te pakken
• Vroegtijdige interventie en behandelingen om ernstige gevolgen te voorkomen

De chronisch ernstige alcoholist

Dit is de zwaarste vorm van alcoholisme, maar deze groep vormt het kleinste percentage (ongeveer 9%) van alcoholisten. Dit subtype heeft verder het hoogste percentage familieleden met alcoholverslaving, mentale stoornissen en antisociale persoonlijkheidsstoornissen van alle andere subtypen.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Dagelijks gebruik van grote hoeveelheden alcohol
• Heeft vaak ernstige gezondheidsproblemen
• Kan sociaal geïsoleerd raken
• Ervaart acute alcoholontwenning
• Voortdurende pogingen om te stoppen
• Besteedt vaak veel tijd aan herstellen van alcohol
• Heeft het laagste opleidingsniveau van alle subtypen

Chronische alcoholisten hebben intensieve en langdurige behandeling nodig voor een succesvolle aanpak.

Enkele aanvullende tips & adviezen:

• Detoxificatie onder medische supervisie
• Gespecialiseerde behandelcentra voor intensieve, uitgebreide zorg en ondersteuning
• Zorg voor een omgeving die herstel ondersteunt

Ontwenningsverschijnselen

Als alcoholisten stoppen met drinken, krijgen ze vaak last van ontwenningsverschijnselen zoals misselijkheid, spierkrampen, slecht slapen, angst en lusteloosheid. Deze verschijnselen zijn vooral in de eerste week heftig. Professionele hulp is daarom essentieel om het detoxen van alcohol te ondersteunen, zowel thuis als in een kliniek.

Uiterlijke kenmerken

Er zijn enkele uiterlijke kenmerken die kunnen wijzen op een alcoholverslaving, zoals een ongezonde huid, opgezwollen gezicht, bloeddoorlopen ogen en gewichtsverlies. Deze kenmerken kunnen per persoon verschillen.

Gedragsveranderingen

In de aanloop naar een alcoholverslaving zie je vaak bepaalde gedragsveranderingen, zoals snel en veel drinken, steeds meer alcohol nodig hebben voor hetzelfde effect, ontwenningsverschijnselen krijgen zonder alcohol, en gevaarlijke situaties creëren door te drinken en te rijden.

Veelgestelde vragen

Hoe herken ik welk type alcoholist iemand is?
De typen alcoholisme staan niet vast en moeten vooral gezien worden als hulpmiddel. Het kan zijn dat iemand zichzelf herkent in één van de soorten, maar ze kunnen ook overlappend zijn. Een professionele evaluatie door een therapeut of arts kan helpen om je alcoholgebruik te beoordelen en de beste aanpak te bepalen.

Wat als iemand een terugval heeft?
Een terugval betekent niet dat ze hebben gefaald. Het is een teken dat ze mogelijk extra ondersteuning of een andere benadering nodig hebben.

Waaraan kan ik merken dat iemand excessief alcohol consumeert?
Enkele duidelijke tekenen zijn: het ontkennen van het drankprobleem en liegen om het te verbergen, afspraken te laat afzeggen of niet nakomen om te kunnen drinken, een slechte concentratie en aandachtsspanne, abrupte stemmingswisselingen (bijvoorbeeld van vrolijk naar depressief of van vriendelijk naar agressief), en het verbergen van alcoholische dranken.

Wat wordt verstaan onder een ‘stevige drinker’?
Een stevige drinker is iemand die significant meer drinkt dan de gemiddelde richtlijnen suggereren. Voor mannen betekent dit meer dan 21 glazen per week en voor vrouwen meer dan 14 glazen. Zware drinkers consumeren daarnaast minstens eenmaal per week 6 of meer glazen alcohol op een dag.

Wat betekent de term ‘gewoontedrinker’?
Een gewoontedrinker is iemand die regelmatig en systematisch alcohol consumeert of misbruikt. Dit gedrag is vaak ingebed in hun dagelijkse routine.

Er is hulp beschikbaar voor alle typen alcoholisten

Alcoholisme is een complexe aandoening met meerdere oorzaken en verschillende soorten alcoholisten. Door de vijf meest voorkomende typen alcoholisten te herkennen, kunnen we effectievere behandelmethoden toepassen. Vroegtijdige interventie en behandeling zijn cruciaal, aangezien alcoholisme ernstige gevolgen kan hebben op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak.

Als je jezelf herkent in een van deze beschrijvingen of iemand van wie je houdt, aarzel dan niet om professionele hulp in te schakelen. Hoe langer een verslaving voortduurt, hoe moeilijker het is om deze te doorbreken. Praat met een professional, zoek steun bij vrienden en familie, en overweeg om deel te nemen aan een ondersteuningsgroep. Onthoud dat herstel mogelijk is en dat elke stap in de goede richting een stap naar een gezonder, gelukkiger leven is. Neem vandaag nog de eerste stap naar herstel!

Samen kunnen we alcoholverslaving verslaan